
Twardość wody
odgrywa kluczową rolę w procesie powstawania kamienia kotłowego. Kamień kotłowy, znany również jako nalot kotłowy lub osad kotłowy, to zjawisko, które ma miejsce w układach grzewczych i może prowadzić do wielu problemów z urządzeniami. Dlatego należy znać podstawowe pojęcia związane z twardością wody, występujące skale twardości wody oraz ich przeliczniki.
Twardość wody ogólna
to cecha wody, będąca funkcją stężenia kationów wapnia (Ca2+) i magnezu (Mg2+) oraz opcjonalnie żelaza (Fe2+) i manganu (Mn2+).
Sumę stężeń jonów Ca2+, Mg2+, Fe2+ i Mn2+ określa się jako twardość całkowitą lub ogólną TH (total hardness), odpowiadającą za tworzenie się kamienia.
Najbardziej miarodajnym testem twardości wody jest badanie laboratoryjne, podczas którego dokonuje się pomiaru dokładnego składu chemicznego. Samemu można zbadać twardość wody za pomocą testera kropelkowego. Taki sposób daje mniej dokładne wyniki, lecz nadal wystarczające do określenia twardości. Najmniej wiarygodną metodą pomiaru jest tester paskowy.
Skale twardości wody
Twardość wody jest podawana w różnych skalach. Najczęściej spotykane są: skala niemiecka z jednostką °dH, skala francuska - jednostka °fH oraz skala amerykańska, która określa zawartość węglanu wapnia CaCO3 w 1 litrze wody.
Stopień twardości wody | Skala niemiecka (°dH) |
Skala francuska (°fH) |
Skala amerykańska (mg CaCO3/l) |
Bardzo miękka | <5,6 | <10 | <100 |
Miękka | 5,6-11,2 | 10-20 | 100-200 |
Średnio twarda | 11,2-19,6 | 20-35 | 200-350 |
Twarda | 19,6-30,8 | 35-55 | 350-550 |
Bardzo twarda | >30,8 | >55 | >550 |
Do urządzeń grzewczych używanych w gastronomii i podłączanych do wody, takich jak zmywarki do naczyń, piece konwekcyjno-parowe, kotły warzelne, wymagane jest stosowanie wody o twardości nie wyższej niż 6°dh. Woda o wyższej twardości może powodować wytrącanie się kamienia w szczególności na grzałkach, co może prowadzić do ich przedwczesnego zużycia, awarii oraz zwiększonego poboru energii elektrycznej.